Układ przeniesienia napędu tworzą podzespoły, które uczestniczą w przekazywaniu energii z silnika na koła samochodu. Wyróżnia się ich trzy główne rodzaje: na przednie koła (FWD – Front Wheel Drive), na tylne koła (RWD – Rear Wheel Drive) oraz na wszystkie koła (AWD/4WD – All/Four Wheel Drive). Sposób przeniesienia napędu przekłada się na charakterystykę prowadzenia pojazdu i jego zachowanie na drodze. Jak zbudowane są poszczególne rodzaje układu przeniesienia napędu i co je odróżnia?
Spis treści:
1. Rodzaje układów przeniesienia napędu
1.1 Układ przeniesienia napędu na przednią oś – najprostsze rozwiązanie do samochodów o małej i średniej mocy
1.2 Układ przeniesienia napędu na tylną oś – najbardziej sportowy typ układu napędowego
1.3 Układ przeniesienia napędu na cztery koła – najbardziej złożony w budowie i najskuteczniejszy na śliskich nawierzchniach
2. Układy przeniesienia napędu w samochodach Jaguar
3. Najczęściej zadawane pytania
3.1 Jakie są funkcje układu przeniesienia napędu?
3.2 Z czego składa się układ przeniesienia napędu?
3.3 Dlaczego w układach przeniesienia napędu konieczne jest stosowanie mechanizmów różnicowych osi napędowej?
3.4 Jak działa sprzęgło wiskotyczne?
3.5 Czym jest moment obrotowy?
Rodzaje układów przeniesienia napędu
UKŁAD PRZENIESIENIA NAPĘDU NA PRZEDNIĄ OŚ – NAJPROSTSZE ROZWIĄZANIE DO SAMOCHODÓW O MAŁEJ I ŚREDNIEJ MOCY
Układ przeniesienia napędu na przednie koła cechuje się najprostszą budową. Silnik umieszczony tuż przy przedniej osi nie potrzebuje zbyt wielu podzespołów, aby przekazać energię do kół. Moment obrotowy generowany w silniku jest dostarczany do skrzyni biegów, która kieruje go dalej do mechanizmu różnicowego przedniej osi. Mechanizm różnicowy rozdziela napęd między prawą i lewą półosią napędową. Na końcu każdej półosi znajduje się piasta, do której przymocowane jest koło.
Ten rodzaj układu przeniesienia napędu jest stosowany w małych i średnich samochodach osobowych, minivanach, a także w niektórych crossoverach. Z uwagi na to, że przednie koła są odpowiedzialne zarówno za napędzanie pojazdu, jak i skręcanie, ich możliwości w każdym z tych pól są ograniczone – przeniesienie dużej mocy spowoduje utratę przyczepności, a samochód nie będzie skręcał wystarczająco skutecznie. To zjawisko określa się mianem podsterowności.
Napęd przenoszony na przednie koła jest jednak dzięki temu przystępny dla mniej doświadczonych kierowców – nieprzesadnie duża moc sprzyja zachowaniu kontroli nad samochodem. Inną zaletą tego rozwiązania jest ułatwione włączanie się do ruchu na śliskich nawierzchniach – silnik dociąża przednie koła podczas postoju, dzięki czemu dysponują one wyższą trakcją.
UKŁAD PRZENIESIENIA NAPĘDU NA TYLNĄ OŚ – NAJBARDZIEJ SPORTOWY TYP UKŁADU NAPĘDOWEGO
Układ przenoszący napęd na tylną oś jest nieco bardziej rozbudowanym rozwiązaniem. W większości konstrukcji silnik umieszczony jest z przodu, a w przeniesieniu napędu uczestniczy wał napędowy poprowadzony przez całą długość podwozia. Z jednej strony wał napędowy łączy się ze skrzynią biegów a z drugiej z mostem napędowym na tylnej osi. W skład mostu napędowego wchodzi przekładnia główna, mechanizm różnicowy oraz półosie napędowe. Zadaniem przekładni głównej jest zwielokrotnienie momentu obrotowego, przed dostarczeniem go do mechanizmu różnicowego.
Układ przeniesienia napędu na tył zapewnia najbardziej sportową charakterystykę prowadzenia. Dlatego jest najczęściej wybieranym rozwiązaniem przez osoby ceniące sobie czerpanie przyjemności z jazdy. Umożliwia on skuteczne wykorzystanie dużej mocy, oferując przy tym ekscytujące uczucie nadsterowności. Jest on jednak stosunkowo trudny w opanowaniu – nadsterowność może w skrajnym przypadku doprowadzić do obrotu samochodu wokół własnej osi, jeżeli kierowca nie dysponuje odpowiednimi umiejętnościami.
UKŁAD PRZENIESIENIA NAPĘDU NA CZTERY KOŁA – NAJBARDZIEJ ZŁOŻONY W BUDOWIE I NAJSKUTECZNIEJSZY NA ŚLISKICH NAWIERZCHNIACH
Układ przeniesienia napędu, który dostarcza moment obrotowy do wszystkich kół, wymaga do tego największej liczby podzespołów. W jego konstrukcji występuje skrzynia rozdzielcza, która odpowiada za dystrybucję momentu obrotowego pomiędzy przednim oraz tylnym wałem napędowym. Każdy z wałów wymaga połączenia z mostem napędowym, dlatego ten element jest obecny zarówno na przedniej, jak i tylnej osi. Szczegółowa budowa układu przeniesienia napędu na cztery koła jest zależna od jego typu. Wyróżnia się ręcznie dołączany napęd na cztery koła, stały napęd na cztery koła, a także napęd dołączany automatycznie.
Ręcznie dołączany układ przeniesienia napędu na cztery koła wymaga wybrania trybu jazdy – drogowego lub terenowego. W pierwszym z nich przedni most napędowy jest odłączony, a moment obrotowy trafia wyłącznie na tylną oś. Dołączenie przedniej osi sprawia, że moc jest równomiernie rozdzielana między przednimi i tylnymi kołami. Umożliwia to skuteczną jazdę w terenie. Jazda w trybie 4x4 na drogach asfaltowych wywołuje w układzie duże naprężenia podczas pokonywania zakrętów, co prowadzi do szybkiego zużycia opon oraz może zakończyć się zniszczeniem elementów napędowych.
W stałym napędzie na cztery koła pomiędzy osiami znajduje się dodatkowy mechanizm różnicowy, który eliminuje naprężenia powstające przez różnicę prędkości na przedniej oraz tylnej osi. Dzięki temu możliwe jest przenoszenie napędu na wszystkie koła podczas szybkiej jazdy na drogach asfaltowych. Aby ten rodzaj układu przeniesienia napędu mógł sprawdzić się w terenie, konieczne jest zablokowanie centralnego mechanizmu różnicowego.
Automatycznie dołączany napęd na cztery koła to najbardziej zaawansowane rozwiązanie, w którym centralny mechanizm różnicowy jest zastąpiony sprzęgłem np. wiskotycznym. Wyjątkową zaletą tego rozwiązania jest to, że gdy samochód dysponuje wysoką przyczepnością, zdecydowana większość momentu obrotowego jest przenoszona na jedną oś – przednią lub tylną w zależności od konstrukcji układu. Dzięki temu utrata energii wewnątrz układu jest niższa niż przy napędzaniu wszystkich kół. Gdy system zarządzający pracą układu wykryje spadek przyczepności kół napędowych, część momentu jest przenoszona na drugą oś, pozwalając zachować bezpieczeństwo jazdy.
Układy przeniesienia napędu w samochodach Jaguar
Układy przeniesienia napędu do samochodów Jaguar są konstruowane tak, aby każdy pokonany kilometr zapewniał czystą satysfakcję z jazdy. Na szczególną uwagę zasługują automatycznie dołączane układy AWD, które są dostępne w każdym z oferowanych modeli. W rezultacie również rodzinne SUV-y Jaguara – E-PACE, F-PACE oraz I-PACE – są w stanie zapewnić przyjemną charakterystykę prowadzenia z nutką nadsterowności, zachowując przy tym wysoki poziom bezpieczeństwa.
Luksusowe limuzyny oraz samochody sportowe Jaguar – XE, XF, F-TYPE – są oferowane także w wersjach z układem przeniesienia napędu wyłącznie na tylne koła. Dzięki temu mogą dostarczać prawdziwie sportowe doznania, łącząc tym samym prestiż i elegancję z możliwością niczym nieskrępowanej jazdy na torach wyścigowych.
